YÖRESEL YEMEKLER

    

             Yemek çeşitleri, yapımı, kullanılan malzemeler, Anadolu’da bölgeler arasında geniş bir farklılaşma gösterir.Güneydoğu illerinde hamur tatlıları çok yaygındır. Fıstıklı, ağır tatlılar bu yörede çok popülerdir.Ayrıca baharatlı kebaplar da yörenin belirgin özelliğidir.Kısır, içli ve çiğ köfteler de yine bu yörenin karakteristik yiyeceklerindendir.

Batı Anadolu’da bitkilerden (Yeşillikli) yapılan yemekler yaygındır.Sütlü tatlılar, İstanbul ve Ege yöresinde çoktur.Karadeniz’de, Ege’de, Marmara’da su ürünlerinden balık tüketilir. Fındık, birçok yemeğin, tatlının yapımında kullanılır.

İç ve Doğu Anadolu’da tahıl ve hamur işleri, fırınlı, pirinçli yemekleri daha yaygındır. Zeytinyağı Doğu Anadolu’da popüler değildir.Ayrıca her bölgenin kendine özgü özel yemekleri vardır ki bu, diğer yörelerde görülmez.Örneğin Çukurova kentlerinde sevilen bir ‘Humus’ yemeğini diğer yöreler halkı bilmez."Meftune", sadece Diyarbakır’da yapılan bir yemektir."Çiğköfte" yi Urfalılardan lezzetli yapan yoktur.

Ülkemiz, coğrafi bölgelere göre farklı kültürel özellikler gösterir. Öyle ki, Anadolu, bir kültür mozayiğidir. İşte farklı yöreler yemek alışkanlıklarında da farklılık gösterir. Türkler Anadolu’ya yerleştiklerinde daha önce yaşayan insanların beslenme sistemlerinden etkilenmişlerdir.

Güneydoğu Yöremiz yemeklerinde Arap beslenme kültürünün etkisi fazladır. Bol  baharatlı yiyecekler, özellikle acı biberin kullanımı, başlıca örneklerden birisidir. Akdeniz çevresi besinleri de farklıdır.Fasulye, nohut, mercimek, bezelye, susam gibi  kuru baklagiller, lahana, karnabahar, maydanoz, kuşkonmaz gibi sebzeler Akdeniz  çevresinde yaygındır.Demek ki, sebze kültürü bu yörenin egemen yiyeceklerini oluşturur. Et, genellikle kıyma olarak köfte yapımında ve kebaplarda kullanılır. Özel günlerde  ise arabaşı, sütlü çorba, humus, kısır, keşkek ve künefe özel gün yiyecekleridir. Anadolu’da Hitit ve Bizans kültürlerinin etkisi yiyeceklere yansımıştır.Anadolu’ya  gelirken İran kültüründen de etkilenmiştir. Karadeniz yöresi halkının beslenmesinde başlıca yiyecekler; hamsi, mısır ekmeği  ve mısır yemekleri, karalahana, patates ve fasulye önemli bir yer tutar. Hamsili pilav,  sütlaç, tutmaç çorbası, ovmaç çorbası, çerkez tavuğu, un ve irmik helvası, özel gün  yiyeceklerini oluştururlar. İç Anadolu yöresi halkının yiyecek kültüründe buğday ürünü un (çeşitli hamur işleri)  ve bulgur başta gelir. Koyun eti, yoğurt, patates ve sebzeler (patlıcan, taze fasulye)  önemli bir yer tutar.Özel günlerde kuzu tandır, bulgur pilavı, nohutlu yahni, su böreği, mantı, un helvası, sütlaç yapılır.Gözleme, en sevilen hamur işi yiyecektir.Kayseri mantısı  ise dillere destandır.

Ege yöresinde başta börülce, pırasa, patlıcan olmak üzere sebzeler  diğer yörelerden daha çok kullanılır. Çeşitli otlar da bolca tüketilir. Ege yemek  kültürünün temelini zeytin yağı oluşturur. Etli yemekler, sebzeler, pilav, dolmalar,  tamamen zeytinyağlı olarak pişirilir.Salata ve haşlanmış otlar üzerine  zeytin yağı ve limon konulur.Kahvaltıda genellikle zeytin ve zeytin yağı bulunur. Taze zeytin yağının üzerine karabiber, tuz ve istenirse kekik serpilir.Kızarmış ekmek  ya da taze ekmek içine banarak tulum peyniri ile yenmesi çok popülerdir. Kalp ve damar hastalıklarına karşın en iyi çare zeytinyağıdır. Keşkek, patlıcan böreği, mercimekli bükme, katmer, çeşitli yahniler, gözleme,  özel gün ve yemeklerin başında yer alır. Güneydoğu Anadolu halkında mercimek ve bulgur çok tercih edilir. Et genellikle  kıyma olarak kullanılır. Çiğ köfte, içli köfte, mercimek köftesi en yaygın türlerdir.  Özel günlerde çiğ köfte, içli köfte, yuvarlama, yoğurtlu ufak köfte ve baklava başta gelir. Doğu Anadolu yöresinde buğdaydan yapılan un, yarma ve bulgur başta gelir. Yoğurt ve peynir, süt ürünleri arasında en çok tüketilendir.Et de çok sevilir fakat  ekonomik zorluklar nedeniyle fazla türetilmez.Tereyağı yerine de margarin kullanılır  olmuştur.Ama hayvansal yağ çok kullanılır. Özel günlerde etli, kuru baklagiller,  yahniler, yoğurtlu çorbalar, kete, pişi ve kadayıf yapılır.